विकूको ‘विपद् व्यवस्थापन गृह’– एक भौतिक सुरक्षा संयन्त्र

सोमबार, साउन २३

राधा पौडेल

• Share

नवलपरासीको गैंडाकोटमा केन्द्रीय कार्यालय रहेको विकू बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लि. ले कार्यालय परिसरमा विपद् व्यवस्थापन गृह सञ्चालनमा ल्याएको छ । कुनै पनि बेला आईपर्नसक्ने प्राकृतिक तथा मानव सिर्जित विपद्का बेला तत्काल मानवीय सहयोग गर्न सकियोस् भन्ने  उद्देश्यले गृह सञ्चालनमा ल्याइएको साकोसले जनाएको छ । श्रावण १९ गते बिहीबारबाट सञ्चालनमा आएको गृहको उद्घाटन साकोसका अध्यक्ष ओमप्रसाद सापकोटाले गर्नुभएको थियो । 

एशियाली स्तरको साकोस गुणस्तर सुनिश्चिताको कार्यक्रम एक्सेसमा आबद्ध भई लामो समयदेखि वित्तीय सुरक्षाका सूचकहरुको असल अभ्यासमा रहँदै आएको विकू साकोसले अब वित्तीय सुरक्षा मात्र नभएर संस्था र समुदायमा पर्न सक्ने विपद् र जोखिम न्यूनीकरणको कार्यमा समेत अग्रसर देखिएको छ ।

सहकारी संस्था, कर्मचारी र समुदायको भौतिक सुरक्षाका लागि विपद् व्यवस्थापन गृह अव अनिवार्य भएको छ । 

सहकारी संस्थामा विपद् व्यवस्थापन गृहको आवश्यकताको सन्दर्भमा विकू साकोसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत माधव पौडेल भन्नुहुन्छ, “प्राकृतिक तथा मानव सिर्जित विपद् हामीमाझ जुनसुकै बेला पनि आइपर्न सक्छ । आकस्मिक विपद्को समयमा सुरक्षित रहन विशेष सावधानी अपनाउनु पर्ने हुन्छ । त्यसको पूर्व तयारी स्वरुप हामीले कार्यालय परिसरमा विपद् व्यवस्थापन गृहको स्थापना गरेका छौं । श्रावण १९ गते अध्यक्षज्यूबाट यसको उद्घाटन भएर सञ्चालनमा आएको छ ।” 

विपद् व्यवस्थापन गृहमा आकस्मिक दुर्घटना, आगालागी जस्ता भवितव्यबाट प्राथमिक सुरक्षा सावधानी अपनाउन प्रयोग गर्न सकिने औजार तथा उपकरणहरु राखिएको छ । उहाँले भन्नुभयो, विपद्पको समयमा विपद् गृहमा भएका सामग्रीको सहायताले प्राथमिक चरणको उद्धारका कामहरु गर्न सकिन्छ । गृहमा फायर सेफ्टी, बाल्टी, गैंची, बेल्चा, पञ्जा, डोरी लगायतका विपद् उद्धारमा आवश्यक सामग्रीहरु छन् । 

कार्यालय र कार्यालयमा कार्यरत जनशक्तिको सुरक्षाका लागि विपद् व्यवस्थापन गृहको आवश्यकता अपरिहार्य छ । एउटा संगठित संस्थाको समुदायप्रतिको उत्तरदायित्व पनि त्यतिकै महत्वपूर्ण हुन्छ, यसमा सहकारी संस्था झनै प्रत्यक्ष समुदायसँग निकट रहेर काम गर्ने संस्था हो । 

विदेशतिर धेरै संस्थाहरु यसको प्रयोगमा अभ्यस्त देखिन्छन् । तर नेपालमा भने कहि कतै केही भवितव्य परेमा सरकारको सहयोग पर्खनुपर्ने बाध्यता छ । यसलाई चिर्न घर, कार्यालय र संघ संस्थाहरुमा यसको व्यवस्थापन गर्न सकियो भने दुर्घटनाबाट सुरक्षित रहनसक्छौं । नेपालमा बैंक वित्तीय क्षेत्रमा यसको प्रयोग भएको पाइँदैन, विकू साकोसले पहिलोपटक यसको सुरुवात गरेको छ । यसको मुख्य उद्देश्य भनेकै विपद् मा प्राथमिक तहको सुरक्षा व्यवस्थापनका लागि तयार रहनु नै हो । 

विपद् व्यवस्थापन गृह सञ्चालनका लागि साकोसले सुरक्षा गार्डको रुपमा कार्यरत कर्मचारी र अन्य कर्मचारीहरुलाई पनि विपद्का बेला प्रयोगमा आउने औजार तथा उपकरण प्रयोग सम्बन्धी अभिमुखीकरण गराएको छ । 

कर्मचारीहरुलाई गृृहमा के के सामग्री छन् ? कस्तो वेलामा कुन कुन सामग्री  प्रयोगमा आउन सक्छ ? ईत्यादि कुराहरुको बारेमा पनि जानकारी गराईएको छ ।

त्यसको उचित व्यवस्थापन, संरक्षण र सञ्चालनका लागि प्रशासनमा कार्यरत कर्मचारी र विशेष गरी सुरक्षा गार्डमा कार्यरत कर्मचारीहरुलाई जिम्मेवारी तोकिएको छ । 

सहकारी क्षेत्र समुदायसँग जोडिएको क्षेत्र हो । सहकारी संस्था र कार्यरत कर्मचारीको सुरक्षा मात्र नभएर सदस्य र समुदायको सुरक्षा पनि सहकारीको सामाजिक उत्तरदायित्वभित्र पर्दछ । सहकारी संस्थाले जे जस्तो तहमा सकिन्छ, भौतिक पक्षको पनि सुरक्षात्मक उपायहरुमा क्रियाशिल रहनुपर्छ ।

२०५० साल जेठ ५ गते सहकारी विभागमा दर्ता भएको साकोस २०४८ साल भदौं १० गतेदेखिनै नेफ्स्कूनको सदस्य संस्थाको रुपमा रहेको छ । २०५० साल श्रावण ३२ गते गठित बचत समूह राष्ट्रिय संघ  विभागमा दर्ता हुने क्रममा साकोस संघको सदस्य संस्थाको रुपमा रहेको थियो । 

३१ बर्ष अगाडि स्थापना भएको विकू साकोसले यतिबेला आफ्नो ३२औं बार्षिकोत्वम कार्यक्रम मनाइरहेको छ । एक लाखभन्दा बढी सदस्य आबद्ध रहेको विकूले चितवन र नवलपरासीबाट गरी २३ सेवाकेन्द्र मार्फत सदस्यमाझ सेवा दिँदै आएको छ । 

नीति विधि र प्रविधि प्रयोगमा समेत उदाहरणीय विकू साकोसले सदस्यहरुमाझ प्रविधिमैत्री सेवालाई समेत जोड दिएको छ । नेपालमै पहिलो पटक सहकारी क्षेत्रमा एटिएम सेवा सञ्चालनमा ल्याएको साकोसले नेपालको जुनसुकै बैंकबाट पनि सेवा लिँदा रकम नलाग्ने गरी सदस्यहरुमा एटिएम कार्ड वितरण गरेको छ । आज नेपालमै पहिलो पटक विपद् व्यवस्थापन गृह सञ्चालनमा ल्याएर विकूले संस्था, कर्मचारी र समुदायको भौतिक सुरक्षाको सवालमा उदाहरणीय कार्यको शुभारम्भ गरेको छ ।